Duurzaam sturen in onzekere tijden

Heldere koers in onzekere tijden

Verduurzamen is noodzakelijk. Maar hoe bepaal je een heldere koers als je de toekomst niet kunt voorspellen? Veel organisaties worstelen met deze paradox. Wet- en regelgeving verandert voortdurend, geopolitieke ontwikkelingen zorgen voor onverwachte schokken, technologische doorbraken kunnen markten ontwrichten en klantvragen zijn grillig. Investeren in duurzaamheid betekent vandaag handelen in een wereld die morgen alweer anders kan zijn.

Radicale onzekerheid

Wij zien dat veel organisaties bereid zijn om duurzame stappen te zetten, maar dat ze tegelijkertijd zoeken naar antwoorden op vragen als: wanneer doen we wat? En hoe zeker moet je zijn voordat je een beslissing neemt? Daarbij biedt het denken in termen van ‘radicale onzekerheid’ waardevolle inzichten (deze term is gemunt door John Kay en Mervyn King in hun boek Radical Uncertainty). Niet omdat het exacte scenario’s oplevert, maar omdat het uitnodigt om anders te denken over strategie. Niet plannen op basis van zekerheid, maar sturen op richting, veerkracht en signalen.

Richtinggevende strategie

Veel duurzaamheidsstrategieën zijn nog steeds gebaseerd op klassieke planningsmethodes: lineaire stappen, vaste tijdslijnen en prognoses. Maar zodra onzekerheden niet meer kwantificeerbaar zijn, zoals nieuwe regelgeving, disruptieve technologie of veranderende maatschappelijke verwachtingen, blijken zulke methodes onvoldoende houvast te bieden. Wat dan wél werkt, is een benadering die uitgaat van adaptiviteit. Een strategie die niet alles dichttimmert, maar wél richting geeft. Die ruimte laat om bij te sturen, zonder de hoofdlijn te verliezen.

Zes stappen

Op basis van onze ervaring zien wij zes stappen die organisaties kunnen helpen bij het vormgeven van zo’n adaptieve strategie:

1. Ten eerste is het belangrijk te werken met een breed geformuleerd doel dat richting geeft zonder in detail vast te leggen wat het exacte eindpunt moet zijn. Denk bijvoorbeeld aan een ambitie om in 2030 energieneutraal te opereren op een manier die bestand is tegen externe veranderingen en past bij de strategie van de organisatie.
2. Daarnaast kunnen richtinggevende principes helpen om keuzes te sturen, zoals de voorkeur voor technologieën die fossielvrij kunnen worden, of oplossingen die flexibiliteit vergroten.
3. Het helpt ook om natuurlijke en opgelegde beslismomenten te identificeren: niet alles hoeft tegelijk. Sommige keuzes zijn logisch bij bijvoorbeeld de vervanging van installaties. Andere hangen af van ontwikkelingen in wet- of regelgeving.
4. Vervolgens kunnen robuuste maatregelen worden genomen. Stappen die onder vrijwel alle scenario’s verstandig zijn. Denk aan energiebesparing, betere datavoorziening of procesoptimalisatie.
5. Verder kan het zinvol zijn te werken met wegwijzers: duidelijke signalen die aangeven wanneer het tijd is om een bepaalde route in te zetten of te versnellen, zoals een CO₂-prijs boven een bepaalde drempel of de beschikbaarheid van subsidies.
6. Tot slot is het essentieel om een ritme van leren en bijsturen te organiseren, bijvoorbeeld via jaarlijkse reflectie, monitoring en een vast team dat verantwoordelijk is voor het actueel houden van je koers.

Duurzame vooruitgang

Deze benadering zorgt ervoor dat bedrijven richting kunnen houden zonder star te worden. Dat verschillende disciplines, van techniek tot financiën en van operatie tot commercie, beter op elkaar worden afgestemd. En dat er draagvlak ontstaat, omdat keuzes uitlegbaar en aanpasbaar zijn. Zo wordt duurzame vooruitgang mogelijk, ook in een toekomst die per definitie onzeker is.

Roadmap naar duurzame toekomst

Benieuwd hoe jouw organisatie koers kan bepalen richting duurzaamheid zonder alles te hoeven voorspellen? Wij ontwikkelen samen met de sleutelspelers in jouw bedrijf een roadmap om je duurzaamheidsstrategie vast te stellen en je duurzaamheidsdoelen te behalen. Neem gerust contact met ons op. We denken graag met je mee.